Aanbiedingsbrief

Geachte leden van de gemeenteraad,

Voor u ligt de programma-evaluatie van het jaar 2022. 2022 gaat de boeken in als een veelbewogen jaar, dat begon in lockdown en nog in het eerste kwartaal getekend werd door de oorlog in Oekraïne. Een oorlog ver weg, maar tegelijk dichtbij. Miljoenen Oekraïners zochten in onder andere Nederland een veilige verblijfsplaats. Ook deed de energiecrisis zijn intrede, wat een belangrijke factor werd van de grootste inflatie in vele jaren.

2022 was ook het jaar van gemeenteraadsverkiezingen. Een nieuwe raad trad aan, evenals een nieuw college van burgemeester en wethouders. 2022 is een jaar waarin hard is gewerkt om ambities te realiseren, de afronding van het vorige en de start van het coalitieakkoord ‘Samen duurzaam vooruit’. In deze programma-evaluatie leggen wij per begrotingsprogramma verantwoording af: wat waren de plannen in de begroting en wat hebben wij gerealiseerd. Tegen de zomer volgen de financiën en overige paragrafen, waarmee we de jaarrekening en jaarverslag aanvullen.

In deze inleiding lichten we alvast een tipje van de sluier, van wat u zult aantreffen in dit uitvoerig geschreven document. Beschouw het als een opwarmer, aan de hand van concrete voorbeelden. In grote lijnen vallen drie thema’s te onderscheiden:

• Veerkracht in tijden van crisis;
• Ambitieus bouwen aan een 100.000-gemeente;
• Samenwerken loont.

Veerkracht in tijden van crisis
2022 was het jaar waarin het aanmeldcentrum in Ter Apel uit zijn voegen barstte. Het jaar waarin ontheemden, op zoek naar een veilige verblijfsplek, buiten moesten slapen omdat er in de opvang daar geen plek meer was. Gemeente Oss nam verantwoordelijkheid in de opvang van asielzoekers en Oekraïners. Toen de capaciteit van 300 niet voldoende bleek, breidden we de capaciteit uit naar 450 vluchtelingen.
Maar ook de taakstelling voor vergunninghouders stelde ons voor een grote opgave. Deze taakstelling bedroeg maar liefst 124 vergunninghouders. In 2022 is het gelukt om aan die taakstelling te voldoen, al is de vraag of dit – gezien de woningnood - in 2023 weer zal lukken met een sterk verhoogde taakstelling.

Met de oorlog in Oekraïne kwam ook een energiecrisis op gang. Een energiecrisis die een langdurige en zeer hoge inflatie in gang zette, de hoogste sinds 1975. Dit effect is geen Ossenaar onopgemerkt gebleven. Dat blijkt ook uit ervaringen in het sociaal domein. Niet alleen huishoudens met een laag inkomen, ook huishoudens met een middeninkomen raken vaker in de problemen. De genoemde hoge energierekening, duurdere boodschappen, tezamen met onzekere inkomsten en een te kleine reserve maken het voor velen lastig om rond te komen. We hebben daarom de werkwijze verruimd van armoedeaanpak en schuldhulpverlening naar bestaanszekerheid. Met een integrale aanpak - met aandacht voor alle leefgebieden - samen met onze partners samenwerken met de inwoner.
Ook mag niet onvermeld blijven dat de uitbetaling van de Energietoeslag - de noodmaatregel vanuit het Rijk om de gestegen energiekosten te compenseren - voortvarend is uitgevoerd. De doelgroep voor deze toeslag is uitgebreid naar 130% van het bestaansminimum, waardoor inmiddels 5338 aanvragen in behandeling zijn genomen.

Ambitieus bouwen aan een 100.000-gemeente
2022 was ook een jaar van grote druk op de huizenmarkt, onder meer door een groot tekort aan woningen. Dit gaat aan gemeente Oss niet onopgemerkt voorbij. We groeien de komende jaren in stevig tempo door naar een gemeente met meer dan 100.000 inwoners. Er ligt een opgave van 8.500 toe te voegen woningen in de periode 2020-2040. Hierbij springt Amsteleind in het oog, een nieuw te ontwikkelen woonwijk aansluitend aan het nu bestaande stedelijk gebied. Ook zien we in de Spoorzone veel kansen voor verbeteringen. Van bovengenoemde opgave van 8.500 woningen is de Osse woningvoorraad sinds 1 januari 2020 al met netto 1.455 woningen gegroeid, een hele prestatie.
De versnelling van de woningbouwopgave biedt ook kansen. Een mooi voorbeeld hiervan is de aanleg van een onderdoorgang voor langzaam verkeer onder het spoor ter hoogte van station Ravenstein. We hebben hiervoor een subsidieaanvraag gedaan bij het Rijk en deze toegezegd gekregen: een subsidie van maar liefst 4 miljoen euro.

Sommige ontwikkelingen hebben een lange aanloop. Denk aan de bouw van een nieuw Golfbad, de realisatie van Het Warenhuis en de plannen voor theater De Lievekamp. Zo is eind 2022 een nieuwe belangrijke basis gelegd voor de nieuwbouw van het zwembad. Het Warenhuis is, als onderdeel van het Walkwartier, volop in ontwikkeling. In 2022 is de realisatiefase van start gegaan en de werkzaamheden lopen volgens planning. Voor de (ver)nieuwbouw van het theater heeft gemeente Oss het Zuiderstrandtheater van gemeente Den Haag gekocht: een demontabel theater dat grotendeels wordt hergebruikt voor de nieuwe huisvesting van De Lievekamp. Stuk voor stuk projecten die bijdragen aan de 100.000-gemeente.
Een andere ambitie die lange adem vergt, is de ambitie om in 2050 klimaatadaptief en energieneutraal te zijn. Ook hiervoor was 2022 een jaar van het leggen van fundament en eerste bouwstenen, zoals door vaststelling van beleid en kaders. Ook zijn we begonnen met voorbereiding en uitvoering van concrete projecten. Zo is in 2022 het eerste grote zonneveld - aan de Munlaan te Oss - vergund. Ook wijzen we op de Transitievisie Warmte, die een eerste richting geeft aan de aanpak van het aardgasvrij maken van onze gemeente. Met wijkuitvoeringsplannen hebben we een begin gemaakt met de uitvoering in de wijk Schadewijk en de kern Herpen.

Samenwerken loont
Dat brengt ons op het derde thema, ‘samenwerken loont’. Een in het oog springend voorbeeld in het sociaal domein is de Proeftuin Ruwaard. Hier werken bewoners en organisaties op het gebied van wonen, welzijn en zorg samen aan oplossingen waarin mensen meer voor zichzelf en voor elkaar kunnen doen. Deze samenwerking heeft het succes van de proeftuin bepaald, wat in 2022 leidde tot een evaluatie en het besluit de proeftuin te verlengen voor de periode 2023-2027. En niet alleen verlengen, ook uit te breiden naar de wijk Oss Noord-West vanaf 2024.

‘Samenwerken loont’ is eigenlijk een thema waarmee de programma-evaluatie doorspekt is. Vast staat bijvoorbeeld dat de huisvesting en integratie van vluchtelingen en vergunninghouders niet mogelijk was geweest zonder de samenwerking met onze kernpartners: woningcorporaties, Vluchtelingenwerk, ONS Welzijn, Thuis in Oss en de Veiligheidsregio Brabant-Noord.

Samenwerking past eveneens bij de 100.000-gemeente die we willen zijn en dus om goed in netwerken vertegenwoordigd te zijn. Alleen al op het gebied van economie zijn er vele voorbeelden van platformen waarin we bestuurlijk of ambtelijk vertegenwoordigd zijn. Denk hierbij aan de VNG, G40 stedennetwerk, Stuurgroep Actie- en Investerings Agenda Coronaherstel, Agrifood Capital en Regio NOB. Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.

Last but not least noemen wij graag de samenwerking met u. Wij kijken terug op een plezierige en constructieve samenwerking en zien uit naar voortzetting hiervan de komende jaren.

Ten slotte
Alleen al in deze aanbiedingsbrief hebben we vaak gewezen op onze ambitie om een 100.000 gemeente te worden. Kwalitatief en kwantitatief hebben we de formatie kunnen uitbreiden, waardoor uitvoeringskracht en strategisch vermogen zijn toegenomen. Daar bouwen we de komende jaren ambitieus aan verder. Ook al is de arbeidsmarkt krap, onze positie is goed. Het resultaat mag er wezen: alle vacatures die zijn ontstaan door het toevoegen van strategische slagkracht aan het functiehuis en uitvoerende functies zijn ingevuld. Er zijn dit jaar in totaal 140 vacatures ingevuld, een enorme prestatie in tijden van krapte op de arbeidsmarkt.

Veerkracht, ambitieus bouwen, samenwerken loont. 2022 had alles in zich. We groeien in een tijd met grote maatschappelijke opgaven, die nieuwe antwoorden en vaardigheden van ons vragen. 2022 was een jaar waarin de crises elkaar opvolgden, wat zijn weerslag had op het reilen en zeilen bij gemeente Oss. De aanpak van zowel de Corona-, vluchtelingen- en energiecrisis maakte dat ambtelijke inzet soms ten koste ging van andere projecten.
Het zit echter niet in het Osse DNA om bij de pakken neer te zitten, maar wel om er samen de schouders onder te zetten. Samen met inwoners, samen met partners en samen met u.

Burgemeester en wethouders van Oss.

De burgemeester,            De secretaris,
drs. W.J.L. Buijs-Glaudemans         drs. H. Mensink